Aramalı İncelemede İspat Aracı: Emareler

Vergi incelemesi yapmaya yetkili olan memurların, aramalı inceleme yapmaya lüzum göstermeleri halinde vergi kaçırıldığına delalet eden emareleri sulh ceza yargıcına gerekçeli bir yazı ile sunarak talepte bulunmaları gerekmektedir. Türk Dil Kurumu’na göre emare veya belirti, “bir olayın veya durumun anlaşılmasına yardım eden şey” olarak tanımlanmaktadır[1]. Emareler, doğrudan bir delil niteliği taşımamakla birlikte, bir olayın açıklığa kavuşturulmasında yol gösterici bir niteliğe sahiptir. VUK m. 142’nin lafzında geçen “emare”, bir başka deyişle belirti, aramalı incelemenin yanında yoklama ve inceleme aşamalarında da başvurulmakta olan bir ispat aracıdır[2]. Emareler, kendi başına delil niteliği taşımayan fakat vergi kaçırıldığı ihtimalini göstermeleri halinde vergi araması yapılabilmesi için yeterli görülen belirtilerdir.

Özbek, aramanın saklı olan şeyin ortaya çıkarılması maksadını taşıyor olması sebebiyle duyu organları aracılığıyla varlığından haberdar olunan şeylere ilişkin gerçekleştirilen bir faaliyet olduğunu belirtmektedir[3]. Burada belge ya da çek dip koçanının emare teşkil edebileceği söylenmektedir[4]. Tahmin veya zan arama işleminin icrası için yeterli değildir[5].

Görülmektedir ki; VUK’a göre arama işlemi yapılabilmesi için vergi kaçırıldığına dair kesin ve somut delillerin bulunması şart değildir. Sunulan emareler, yalnızca şüphe uyandırıcı nitelikte değil, aynı zamanda aramanın gerekliliğini haklı kılacak ağırlıkta olmalıdır. Sulh ceza hakimi, bu emareleri değerlendirerek, arama talebinin hukuka uygun olup olmadığını ve aramanın demokratik bir toplumda gereklilik ilkesine uyup uymadığını denetlemekle yükümlüdür.

[1] Türk Dil Kurumu. "Belirti." Türkçe Sözlük. Erişim tarihi 16 Ocak 2025. https://sozluk.gov.tr.

[2] Gamze Gümüşkaya, Vergi Hukukunda İspat, İstanbul:  Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, 2024, s. 88.

[3] Veli Özer Özbek, CMK İzmir Şerhi, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2005, s. 394.

[4] Ibid.

[5] Ibid.